Tandvleesbehandeling

Op deze pagina leggen wij alles uit over tandvleesbehandeling, de ingrepen zelf en wat wij voor u kunnen doen.

Het parodontium

Onze tanden en kiezen staan vast in onze mond. Maar hoe zit dat nu precies? Het parodontium is het “ophangapparaat” waarmee tanden en kiezen vastzitten in onze mond. Het parodontium Die weefsels bestaan uit de gingiva, de alveolaire mucosa, het wortelcement, het parodontaal ligament en het kaakbot. Gingiva is een ander woord voor tandvlees en dan met name het randje tandvlees dat zich direct naast de tanden en kiezen bevindt.

De gingiva gaat over in de alveolaire mucosa, wat het flexibele tandvlees is net zoals in de wangen en binnenzijde van de lippen. Op de wortels van de tanden en kiezen zit een dun laagje cement, het wortelcement. Aan dat wortelcement hechten allemaal hele kleine vezels waarmee de tanden en kiezen vastzitten aan het kaakbot, het parodontaal ligament. Een hele ingewikkelde verbinding waarmee de tanden en kiezen vastzitten in je mond. Iets waar we heel erg zuinig op moeten zijn.

Tandplaque en tandsteen

Iedereen heeft tandplak (ook wel tandplaque genoemd). Tandplak is een laagje van etensresten, speeksel en bacteriën op je tanden. Het verwijderen van tandplak is ontzettend belangrijk om tandsteen te voorkomen en mondproblemen tegen te gaan.

Tandplak is een zacht, kleverig en nauwelijks zichtbare laag op je tanden en kiezen. Tandplak wordt veroorzaakt door etensresten die achterblijven in je mond. Je hebt dus dagelijks met tandplak te maken.
Tandplak bestaat uit etensresten, speeksel en bacteriën die in je mond leven. De bacteriën in tandplak zetten de suikers uit je eten en drinken bovendien om in zuren die je tandglazuur aantasten. Dat kan gaatjes en tanderosie veroorzaken.

Tandplak bevindt zich in heel je gebit. Zowel aan de voor- als achterkant van je tanden en kiezen en ertussen. Omdat tandplak dezelfde kleur heeft als je tanden, is het met het blote oog nauwelijks zichtbaar. Tandplak is daarom soms lastig om te verwijderen. Wanneer tandplak te lang blijft zitten wordt het hard, verkalkt het en verandert het zo in tandsteen. Tandsteen komt het meest voor tussen de tanden en kiezen en op andere moeilijk bereikbare plekken tijdens het poetsen.

De algemene gezondheid en tandvleesontstekingen

De relatie tussen de algemene gezondheid en parodontitis, maar ook peri-implantitis is tweeledig. Beide ontstekingen aan het tandvlees veroorzaken risico’s voor de algemene gezondheid, maar andersom kan de algemene gezondheid of medicijnen risico’s veroorzaken voor het tandvlees.

Het risico voor de algemene gezondheid bij parodontitis en peri-implantitis wordt veroorzaakt, doordat grote hoeveelheden bacteriën en ontstekingsstoffen in de bloedbaan terecht komen. Bij beide aandoeningen hebben zich diepe zakjes (pockets) gevormd onder het tandvlees, waarin zich veel meer bacteriën kunnen ophopen. De door de bacteriën ontstane tandvleesontsteking veroorzaakt door de diepe zakjes (pockets) bij parodontitis en peri-implantitis een groter ontstekingsoppervlak, waardoor veel meer ontstekingsstoffen in de bloedbaan terecht komen.

Hormonen

Het risico op een tandvleesontsteking is tijdens de zwangerschap groter vanwege de veranderde hormoonhuishouding, tenminste als er zich bacteriën onder het tandvlees hebben opgehoopt. Zwangere vrouwen die meer ontstoken tandvlees hebben vertonen echter niet per sé meer verlies van kaakbot of wortelvlies en hebben daarmee niet noodzakelijkerwijs meer parodontitis. Met andere woorden de hormonale veranderingen verhogen het risico op een tandvleesontsteking maar verhogen niet per sé het risico op parodontitis of peri-implantitis. Vanwege vergelijkbare hormonale veranderingen doen zich ook meer tandvleesontstekingen voor tijdens de puberteit.

Iets anders dat kan voorkomen tijdens de zwangerschap is dat in de laatste periode tanden en kiezen soms wat losser kunnen komen te staan, omdat het wortelvlies rondom de tanden en kiezen slapper wordt, maar wat niets te maken heeft met de tandvleesontsteking. Na afloop van de zwangerschap neemt dit weer af net als de toegenomen tandvleesontsteking, echter de ontsteking die van tevoren al aanwezig was zit er nog steeds. Omdat bij implantaten het wortelvlies ontbreekt zullen deze in de laatste periode van de zwangerschap door de hormonale veranderingen niet losser komen te staan.

Medicijnen

Sommige medicijnen hebben invloed op de stofwisseling van het onderhuidse bindweefsel van het tandvlees, waardoor dit enkele maanden na het gebruik van de medicijnen kan gaan groeien. Het tandvlees wordt als het ware dikker (hyperplasie genaamd) en kan soms in extreme situaties zelfs over de hele tand heen groeien. Dit dikker geworden tandvlees veroorzaakt vaak een probleem voor het reinigen van het gebit, waardoor zich vervolgens meer bacteriën ophopen en het tandvlees meer ontstoken raakt.

Als deze tandvleesontsteking langere tijd blijft bestaan dan is het risico op het ontstaan van parodontitis of in het geval van een implantaat op peri-implantitis groter. Dit wil zeggen dat het kaakbot rondom een implantaat aangetast kan worden en in het geval van een eigen tand of kies ook het wortelvlies, dat namelijk uniek is voor het eigen gebit en bij een implantaat niet bestaat. Het is echter niet zo dat dergelijke medicijnen rechtstreeks invloed hebben op het houvast van de tanden en kiezen of implantaten.

Voorbeelden van medicijnen die groei van het tandvlees veroorzaken zijn bepaalde bloeddrukverlagende middelen en medicijnen tegen de afweer die gegeven worden na orgaantransplantaties.

Hart- en vaatziekten

Parodontitis en ook peri-implantitis, die zich kenmerken door een tandvleesontsteking dieper onder het tandvlees, hebben een negatieve invloed op de algemene gezondheid. Het risico voor de gezondheid wordt gevormd door de diepe zakjes (pockets), waarin zich grote hoeveelheden bacteriën hebben opgehoopt en zich een groter ontstekingsoppervlak heeft gevormd. Beide hebben een effect op de conditie van de bloedvatwanden, doordat bacteriën maar ook ontstekingsproducten vanuit het tandvlees in de bloedbaan terecht komen en daarmee de bloedvatwanden irriteren. Samen met vetten of suikers in het bloed kunnen de ontstekingsproducten en ook de bacteriën uit het tandvlees aanleiding geven tot de vorming van of verergering van aderverkalking (atherosclerose).

In wetenschappelijk onderzoek is bewezen dat bij parodontitis inderdaad het aantal ontstekingseiwitten in het bloed is toegenomen, maar ook dat deze stoffen afnemen als parodontitis succesvol behandeld is. Dankzij de afgenomen hoeveelheid bacteriën en ontstekingsstoffen in de bloedbaan verbetert de conditie van de bloedvaten en daarmee draagt een tandvleesbehandeling bij aan een betere algemene gezondheid. Omgekeerd betekent het dat een ongezonde mond, zoals in het geval van parodontitis en peri-implantitis, een risico vormt voor de algemene gezondheid. Daarom is het tijdig laten behandelen van parodontitis maar ook peri-implantitis belangrijk, niet alleen voor een gezonde mond maar ook voor een gezond lichaam.

Schematische dwarsdoorsnede van een bloedvatwand met aderverkalking (atheroslcerose).

Aderverkalking is eigenlijk een zwelling in de bloedvatwand ten gevolge van ophoping van cholesterol en dode witte bloedcellen.

binnenbekleding bloedvat (endotheel);
ophoping van cholesterol, vet, dode witte bloedcellen;
verkalkte kern;
bindweefsellaag;
spierlaag.

Diabetes

De behandeling van parodontitis heeft naast het positieve gezondheidseffect op de conditie van de bloedvaten ook een positieve invloed op diabetes. Dankzij de afname van de tandvleesontsteking door de behandeling van parodontitis en de daardoor afgenomen hoeveelheid bacteriën en ontstekingsstoffen in de bloedbaan wordt de instelling van de diabetes verbeterd. In wetenschappelijk onderzoek is aangetoond dat een diabeet minder medicatie nodig heeft als de parodontitis succesvol onder controle is gebracht.

In hoeverre daarnaast parodontitis of peri-implantitis invloed heeft op het ontstaan van diabetes oftewel suikerziekte is vooralsnog onduidelijk. Daarentegen heeft suikerziekte, die onvoldoende onder controle is of nog onbehandeld is, een negatieve invloed op het verloop van een tandvleesontsteking.

Chronische ziektes, alzheimer en kanker

Steeds meer ziektes kunnen gerelateerd worden aan parodontitis en hierin lijkt vooral de omvang van het ontstekingsoppervlak een belangrijk criterium te zijn. Dat wil zeggen dat hoe meer diepe pockets (de ruimtes tussen het tandvlees en de tanden) aanwezig zijn in iemands gebit hoe sterker vaak de relatie is met die ziekte of de stoffen in het bloed die kenmerkend zijn voor die ziekte. Als er diepe pockets aanwezig zijn dan kunnen zich hierin veel meer bacteriën ophopen, die daardoor ook een veel groter wondoppervlak met ontsteking en pus veroorzaken.

Ondanks dat parodontitis geassocieerd is met steeds meer ziektes is het voor alsnog onduidelijk of het een oorzaak en gevolg relatie is. Namelijk veroorzaken de ontstekingsproducten en de bacteriën, die bij parodontitis in het bloed terecht komen, de ziekte ofwel beïnvloeden ze het verloop van de ziekte, of is het een kwestie dat beide aandoeningen gemeenschappelijke risicofactoren delen? In dit laatste geval is er geen sprake van een directe oorzaak en gevolg relatie, maar nemen de risico’s op het ontstaan van ernstige vormen van parodontitis toe als iemand lijdt aan een chronische ziekte, zoals bijvoorbeeld reuma dat ook in relatie gelegd kan worden met parodontitis.

Om de complexe relaties tussen parodontitis en andere ziektes verder te verhelderen is aanvullend en kwalitatief goed uitgevoerd onderzoek noodzakelijk.

Longontsteking en COVID-19 complicaties

Daarentegen heeft onderzoek onomstotelijk kunnen aantonen dat het risico op een longontsteking bij kwetsbare ouderen en dementerenden hoger is als er veel bacteriën en daarmee een slechte mondhygiëne of parodontitis aanwezig is. Omdat deze groep ouderen vaak ook slikproblemen hebben, is het risico op een zogenaamde aspiratielongontsteking veel groter. Dit wil zeggen dat als ouderen zich verslikken er speeksel in de longen terecht komt, waardoor zich een longontsteking kan ontwikkelen. Als hun mond vervolgens niet schoon is of hun tandvlees erg ontstoken is dan komen er veel meer bacteriën in de longen terecht, waardoor het risico op een longontsteking sterk toeneemt.
Het goede nieuws is dat als de mond van deze ouderen schoon wordt gemaakt en er dus veel minder bacteriën in hun mond aanwezig zijn, dit risico sterk afneemt. Nederlands onderzoek uitgevoerd in verpleeghuizen heeft dit een aantal jaren geleden succesvol kunnen aantonen.

Het hogere risico op een longontsteking bij tandvleesontstekingen is mogelijk ook de reden waarom COVID-19 patiënten met parodontitis ernstigere complicaties ontwikkelen, zoals beademing, IC behandeling of zelfs overlijden. Het hogere risico bij COVID-19 patiënten op een longontsteking lijkt zeker reëel als zij op de IC terecht komen, in coma gehouden worden en beademd moeten worden. Hiervoor wordt namelijk een buis in de luchtpijp aangebracht, waardoor het risico op het inbrengen van bacteriën uit de mondholte veel groter is als deze patiënten ernstige parodontitis hebben.

Bovenstaande benadrukt het belang van een goede mondhygiëne en een gezonde mond in relatie tot de algemene gezondheid. Dit betekent dan ook dat het gebit en zeker het tandvlees niet los staat van de rest van het lichaam.

Bron: parodontologiefokkema.nl