Parodontitis

Als je gingivitis hebt en je doet er niets aan, dan kan de ontsteking in de tandvleesrand verergeren en zich uitbreiden in de richting van het kaakbot. Het tandvlees laat hierdoor los van de tanden en kiezen. In de ruimte die zo ontstaat tussen de tanden/kiezen en het tandvlees (de pocket is dan dieper dan 3 mm), vormt zich weer nieuwe tandplaque. De ontsteking verplaatst zich dan verder de diepte in, het kaakbot wordt afgebroken en de pockets worden nog dieper. In deze diepe pockets verkalkt de tandplaque gedeeltelijk tot tandsteen. Deze voortschrijdende ontsteking (waarbij het kaakbot afbreekt), heet parodontitis. Door parodontitis kan er zó veel kaakbot worden afgebroken, dat de tanden en kiezen los gaan staan en uiteindelijk uitvallen.

De verschijnselen

Bij parodontitis kan het tandvlees rood, slap en gezwollen zijn en gaan bloeden bij het poetsen of bij het eten. Het tandvlees kan op den duur gaan terugtrekken. Ook een vieze smaak of een slechte adem kunnen duiden op parodontitis. Tanden en kiezen kunnen bovendien gevoeliger worden voor temperatuurverschillen en bij bijtkracht. Soms gaan tanden losser staan of ontstaat er een ruimte tussen de tanden die er eerst niet was. Vaak kunnen deze verschijnselen ook afwezig zijn! Daardoor kan parodontitis lang onopgemerkt blijven. Ook hiervoor geldt dus: laat regelmatig je gebit controleren door je tandarts en/of mondhygiënist.

Zo weet je of je parodontitis hebt

Wie krijgt parodontitis?

Parodontitis is een multifactoriële ziekte en dat betekent dat meerdere factoren een rol spelen bij het ontstaan van parodontitis. Een aantal van deze belangrijke factoren zijn:

Erfelijke gevoeligheid

Voor een groot deel is gevoeligheid voor parodontitis afhankelijk van erfelijke factoren. Dat wil zeggen dat niet iedereen parodontitis krijgt. Het betekent wel dat, als blijkt dat je gevoelig bent voor parodontitis, dit niet te veranderen is. Je zult dus altijd meer aandacht moeten besteden aan de gezondheid van je tandvlees. Omdat de werking van het afweersysteem voor een groot deel erfelijk bepaald is, is het belangrijk dat ouders, die gevoelig zijn voor parodontitis, extra alert zijn op tandvleesproblemen bij hun kinderen.

Bacterie-samenstelling

Verder is het van belang om te weten dat er per persoon verschillende soorten en aantallen bacteriën in de tandplaque voorkomen. Ook de agressiviteit van de bacteriën kan sterk verschillen. Hierdoor kan de tandplaque van de ene persoon veel schadelijker zijn dan die van een ander. Daarnaast speelt de weerstand van je lichaam een belangrijke rol in hoe je reageert op bepaalde bacteriën in de tandplaque.

Roken

Roken heeft een negatief effect heeft op het tandvlees en de behandeling van problemen. Tijdens het roken worden schadelijk stoffen (zoals nicotine) deels opgenomen in het tandvlees. Met name de nicotine remt de natuurlijke afweer en vermindert een gezonde doorbloeding. Het is bekend dat de snelheid van de botafbraak sneller is bij rokers. Ook het remmen van deze afbraak verloopt slechter en het tandvlees herstelt minder goed door roken. Stoppen met roken is dus een belangrijke factor in de strijd tegen parodontitis.

Systemische ziekten en stress

Er zijn sterke aanwijzingen dat parodontitis samenhangt met enkele andere gezondheidsproblemen. Zowel lichamelijk als psychisch. Diabetes Mellitus, met name de niet goed ingestelde diabetes, geeft een hogere kans op parodontitis. Omgekeerd heeft parodontitis invloed op een goede instelling van de Diabetes. Ook hart- en vaatziekten komen relatief meer voor bij mensen met ernstige parodontitis. Het is echter nog niet aangetoond dat parodontitis de oorzaak van deze problemen is. Psychische stress werkt weerstands-verlagend en daardoor neemt de kans op het verergeren van de parodontitis toe.

Vraag de tandarts of mondhygiënist om advies als

• Het tandvlees bloedt bij het tandenpoetsen en/of het gebruik van flossdraad of tandenstokers tussen de tanden en/of het eten van harde dingen, zoals appels
• Het tandvlees gevoelig of pijnlijk is bij het tandenpoetsen
• Het tandvlees terugtrekt, zodat het lijkt of de tanden/kiezen langer worden
• De stand van één of meer tanden vanzelf verandert
• Tanden/kiezen los gaan staan
• Je last hebt van een vieze smaak
• Je last hebt van een ‘slechte adem’

Gevorderde parodontitis: tanden en kiezen gaan losstaan

Pas in een gevorderd stadium van parodontitis kunnen er klachten ontstaan. Tanden en kiezen kunnen los gaan staan of er kan ruimte tussen de tanden en kiezen ontstaan. En omdat bij terugtrekkend tandvlees de wortels gedeeltelijk bloot komen te liggen, kunnen de tanden en kiezen erg gevoelig zijn bij het poetsen. Ze kunnen ook erg gevoelig zijn bij het eten of drinken van warme, koude, zoete of zure dranken en spijzen. Ook het aanzicht speelt een rol: als het tandvlees ver is teruggetrokken, ziet dat er niet mooi uit. Door parodontitis kan er uiteindelijk zoveel kaakbot verloren gaan, dat de tanden en kiezen al hun houvast verliezen en uitvallen.

Behandeling van parodontitis

Het eerste onderzoek

Tijdens de jaarlijkse of halfjaarlijkse controle zal je tandarts de dieptes van de pockets (ruimtes tussen de tanden/kiezen en tandvlees) opmeten. Dit wordt gedaan met een meetinstrument, een pocketsonde. Deze pocketdieptes zijn in een gezonde situatie niet dieper dan 3 mm en gaan niet bloeden tijdens het meten. Door de pockets op te meten kan de tandarts de PPS (Periodieke Parodontale Screening) vastleggen. Deze screening bestaat uit 3 categorieën; PPS 1: pockets van 1-3 mm, PPS 2: pockets van 4-5 mm, PPS 3: pockets van 6 mm of meer. Op basis van deze screening kan de tandarts zien wat de conditie van je tandvlees is en je daarover informeren en bespreken of er behandeling ten behoeve van verbetering van gezondheid van je tandvlees nodig is.

Bij een PPS 1 kan het zijn dat het tandvlees zo gezond is dat er geen behandeling nodig is of dat er een beperkte behandeling nodig is, voornamelijk gericht op het verwijderen van tandplaque en tandsteen boven je tandvlees en het verbeteren van je eigen mondhygiëne.
Bij een PPS 2 kan het zijn dat er eerst gewerkt wordt aan het verbeteren van je eigen mondhygiëne en de tandplaque en tandsteen boven en/of onder je tandvlees wordt verwijderd. Ook kan het zijn dat de tandarts besluit dat er aanvullend onderzoek nodig is. Is er sprake van een PPS 3, dan zal de tandarts aanvullend onderzoek doen.

Dit aanvullende onderzoek houdt allereerst in dat er een parodontiumstatus wordt gemaakt. Een parodontiumstatus is een uitgebreide meting van de conditie van je tandvlees. Bij al je tanden en kiezen wordt dan op 6 plekken, 3 plekken aan de kant van je wang en 3 plekken aan de kant van je tong/verhemelte, de recessies (terugtrekken van het tandvlees), de pocketdieptes (ruimtes tussen de tanden/kiezen en tandvlees), bloeding en/of pusafvloed (bloedt het tandvlees na het meten van de pocketdieptes en/of treedt er pusafvloed op), mobiliteit (of de tanden en kiezen bewegen) en furcaties (is er bij de kiezen een ruimte tussen de wortel meetbaar) gemeten. Ook kan je gebit gekleurd worden met een speciale kleurvloeistof welke plaque zichtbaar maakt en kan er gemeten worden hoeveel plaque er op je tanden aanwezig is.

Deze klinische metingen worden aangevuld met het nemen van röntgenfoto’s, zodat er kan worden bekeken óf, en zo ja, hoeveel kaakbot er is afgebroken rond de tanden en kiezen ten gevolge van de ontsteking van het tandvlees.

Na het maken van een parodontiumstatus en de röntgenfoto’s heeft de tandarts een uitgebreid beeld van de conditie van je tandvlees en kan er een passend behandelplan ten behoeve van verbetering van de gezondheid van je tandvlees worden opgesteld. Soms is er behoefte aan het uitvoeren van een bacterie-onderzoek en/of informatie uit een bloedonderzoek.

Initiële behandeling

De tandplaque en het tandsteen zit boven de tandvleesrand en onder de tandvleesrand in de verdiepte pockets (dieper dan 3 mm). De tandplaque bóven de tandvleesrand kun je zelf verwijderen met behulp van een goede mondhygiëne. De tandplaque ónder de tandvleesrand kun je niet zelf verwijderen. Dat moet de parodontoloog, tandarts of mondhygiënist doen. Door de combinatie van een goede mondhygiëne en professionele behandeling kan parodontitis worden tot stilstand worden gebracht. Er wordt dan geen kaakbot meer afgebroken. Maar: het kaakbot dat verloren is gegaan, komt niet meer terug. En, als de mondhygiëne weer verslechtert, komen de ontsteking en de verdieping van de pockets weer terug.

De eerste fase voor het behandelen van parodontitis bestaat uit een grondige reiniging van je tanden en kiezen. Dat noemen we een initiële behandeling. Hierbij wordt een serie van 3 a 4 bezoeken (afhankelijk van de gebitssituatie), bij voorkeur week op week, aan de praktijk gebracht. Deze behandeling wordt veelal door de mondhygiënist uitgevoerd, maar kan ook door de tandarts of parodontoloog worden uitgevoerd. Hij/zij behandelt en reinigt op specialistische wijze het gebit, zowel boven als onder het tandvlees. Per week zal een deel van het gebit diep gereinigd worden en worden instructies gegeven over hoe je zelf je gebit het beste schoon kunt houden. Meestal wordt deze behandeling onder plaatselijke verdoving uitgevoerd. Ook kan, in bepaalde gevallen, ondersteunend aan de behandeling een antibioticakuur worden voorgeschreven.

Het uiteindelijke doel is het ontstekingsproces te verminderen en/of te stoppen in combinatie met een persoonlijke begeleiding naar een optimaal niveau van mondhygiëne. Hierin speel je zelf ook een belangrijke rol. Zonder een goede eigen mondhygiëne is het bereiken van het uiteindelijke doel, het creëren en behouden van gezond tandvlees, onmogelijk. Rook je, dan is stoppen met roken een belangrijk punt om een goed resultaat te kunnen verkrijgen.

Bij voorkeur vindt 3 maanden na de laatste initiële behandeling opnieuw een meting van de pocketdieptes (ruimtes tussen de tanden/kiezen en het tandvlees) plaats. Dit kan worden uitgevoerd door de parodontoloog, tandarts of mondhygiënist, afhankelijk van in welke praktijk je onder behandeling bent. Dit noemen we een evaluatie en daarbij wordt opnieuw de gebitssituatie bekeken, het resultaat van de serie behandelingen geëvalueerd en de aard van de vervolgbehandelingen besproken.

Flapoperatie

Als de pockets heel diep zijn en/of door de initiële behandeling niet voldoende verminderen, kan er een flapoperatie noodzakelijk zijn. Een flapoperatie wordt veelal door een parodontoloog in een parodontologie praktijk uitgevoerd. Daarbij wordt onder een plaatselijke verdoving het tandvlees losgemaakt van de tanden en/of kiezen. Hierdoor is het mogelijk om in de diepte achtergebleven tandplaque en tandsteen te verwijderen, ontstekingsweefsel te verwijderen en de botcontour bij te werken. Vervolgens wordt het tandvlees weer teruggelegd en gehecht. Een flapoperatie wordt dus volledig pijnloos uitgevoerd en over het algemeen zijn de nabezwaren beperkt. De behandelaar kan dit verder uitgebreid aan je uitleggen en met je bespreken.

Bron: KNMT, allesoverhetgebit.nl